Deniz Nedir, Denizlerin Özellikleri
Deniz Nedir?
Denizler, okyanuslar ile bağlantılı olan büyük su kütleleri olarak tanımlanmaktadır. Bir başka tanımı ise, kıtalara kıyısı olan okyanuslara bağlantılı su kütleleri olarak yapılabilir. Dünyanın %71’lik kısmının su kütleleri tarafından oluştuğu bilinmektedir. Dünya üzerinde bulunan okyanus, deniz, göl ve akarsu gibi su kütlelerinin kapladığı alan 1.338 milyar km³ olarak hesaplanmıştır. Denizler, bu büyük su kütleleri arasında yer almaktadır. Denizlerin yaklaşık olarak %96’sı tuzlu sudan oluşmaktadır. Deniz suyunun arıtma tesisleri aracılığı ile içme suyuna dönüştürülmesi mümkündür.
Denizlerin okyanuslarla bağlantılı olması gerekmektedir. Herhangi bir bağlantının bulunmaması, o su kütlesinin göl olarak adlandırılmasına neden olmaktadır. Denizler, okyanusların kıtalara kıyı olarak uzanan kolları olarak tanımlanmaktadır. Kıyıya sahip olması nedeni ile deniz adını almaktadır. Denizler; kenar ve iç deniz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Kenar deniz, okyanus kıyılarında yer alan ve adalarla bağlantı kuran denizler olarak bilinmektedir. Genel olarak okyanus çanaklarından iç kısımlara uzanan denizlerdir. Japon Denizi, Umman Denizi, Tasman Denizi, Mercan Denizi, İrlanda Denizi, Çin Denizi ve Karayip Denizi örnek verilebilir. İç deniz ise, boğazlar ile okyanuslara bağlanan denizlerdir. Genellikle kara içlerine sokulmuş olarak karşımıza çıkmaktadır. Akdeniz, Marmara Denizi, Karadeniz ve Azak Denizi örnek verilebilir.
Denizlerin Oluşumu
Denizlerin oluşumu, dünyanın ilk zamanlarına uzanmaktadır. Başlangıçta bir alev topu olan dünyanın, dış yüzeyinin soğuması ile birlikte kara oluşumu gösterdiği bilinmektedir. Ardından, dünyaya çok sayıda meteor çarpmasıyla birlikte su oluşumu gözlenmiştir. Küçük su damlacıklarının deniz ve okyanusları oluşturduğu bilinmektedir. Milyarlarca yıl süren meteor yağmurları, günümüzde sahip olduğumuz deniz ve okyanuslar oluşturmuştur. Jeolojik dönemlerde gerçekleşen yağmur ve kar gibi atmosfer olayları sayesinde, okyanus döngüsü sağlanmıştır. Denizler, atmosfer olayları sonucunda dünyaya düşen suların çukur alanları doldurmasıyla oluşarak belirli bir yükseltiye ulaşmış su kütleleridir. Kıtaların deniz seviyesinden yüksek bir konuma sahip oldukları bilinmektedir. Deniz seviyesi yüksekliği, bazı ölçümlerin yapılabilmesi açısından son derece önemlidir. Deniz seviyesinin yükselmesi, denize yakın bölgelerin sular altında kalmasına neden olmaktadır. Denizlerin tuzluluk oranı; yer kabuğundan çıkan asit miktarı, dönemsel buharlaşma miktarı, yağış miktarı, buzul ve akarsu miktarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Denizlerin Özellikleri
- Deniz suyu tuzlu ve acıdır. Acı olmasının sebebi ise sahip olduğu yüksek miktardaki magnezyumdur.
- Denizlerin donma derecesi, tatlı suyun donma derecesine göre daha düşüktür. Bu sebeple, denizlerde don olaylarının yaşanması yaygındır.
- Deniz suyunun PH derecesinin 75 – 84 arasında olduğu bilinmektedir. Okyanuslarda ise PH değeri 78 – 83 arasında değişmektedir.
- Organik ve inorganik maddeler içeren deniz suyu, fiziksel ve kimyasal etkenlere göre tuzluluk oranına sahiptir.
- Genellikle 100 gram deniz suyunun 3.5 gram tuz içerdiği bilinmektedir.
- Denizler, ticari amaçla kullanıldığı gibi ulaşım ve tatil amacıyla da kullanılmaktadır.
- Gemi ve gemicilik sektörünün gelişmesi, denizlerden faydalanma oranını da arttırmaktadır.
