John Dalton kimdir? Atom Teorisi, Katlı oranlar yasası, Dalton yasası ve Renk Körlüğü ile ilgili çalışmaları ile tanınan, İngiliz kimyager, meteorolog ve fizikçi’dir. John Dalton’un kendisi renk körüdür. Bu nedenle bu konuda daha fazla çalışması olmuştur. Bugün Renk Körlüğü adı tıp dilinde “Daltonizm” olarak geçiyorsa bu john’un çalışmaları ile olmuştur. John Dalton’un hayatı ve çalışmaları hakkında daha fazla bilgi için okumaya devam edin.
İçindekiler
John Dalton’un Hayatı
John Dalton 6 Eylül 1766 yılından İngiltere’de doğmuştur. 27 Temmuz 1844 yılında İngiltere’nin Manchester şehrinde ölmüştür. İngiltere’de geçimini el dokumacılığıyla sürdüren yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Babası Quaker mezhebine mensup bir dokumacıydı. Quaker’lar 17.yüzyılın ortalarında İngiltere ve Amerikan kolonilerinde ortaya çıkan bir hıristiyan tarikatıdır. Tanrı’yı kavrayabilmek için dinsel kurumlara, din adamlarına ve ayinlere gerek olmadığını savunuyordu. Küçük yaşlarında başlayan eğitim hayatı dini, matematik, fen ve gramer derslerin almıştır. 12 yaşında kendi okulunu açmaya karar verir. Okulu açmak için yetkililerden izin alır ve okulunu açar. 15 yıl boyunca sürdürdüğü öğretmenlik mesleğiyle yüzlerce köy çocuğunu eğitir.
Dalton, her elementin kendine özgü bir atomun varlığı olduğunu savunmaktadır. Ancak Dalton, atomların içi dolu ve bölünemez olduğu fikrindeydi.
1803 yılında kimyasal elementlerin gösterilmesine ilişkin bir simgeler sistemi geliştirdi ve elementlerin bağıl atom ağırlıklarını saptayarak bunları bir periyodik tablo halinde düzenledi. Periyodik tablo için ilk adımlar John Dalton tarafından atıldı.
1882’de Royal Society’nin üyeliğine seçilen ve 1826’da bu derneğin altın madalyasıyla ödüllendirilen Dalton Fransız Bilimler Akademisi’nin muhabir üyeliğine kabul edildi. Ayrıca İngiliz Bilim geliştirme Derneği’nin kurucularındandır.
John Dalton Çalışmaları
Atom Modeli
Dalton ‘un tüm dünyada tanınmasını sağlayan en büyük çalışması atom modeli kuramı olmuştur. Bu kuram eski Yunanlıların tarafından atom konusundaki düşüncelerine kendi görüşlerini de eklemiş ve geliştirdiği kendi atom kuramıyla, modern atom teorisinin temellerinin kendi tarafından ortaya konmasını sağlamıştır. Dalton‘un atom kuramı 3 temel konuyu ele almıştır. Bunlar ise;
- Elementler, atom adı verilen küçük parçacıklardır. Bölünemeyen taneciklerden oluşuyor. Atomlar kimyasal tepkimelerde oluşmazlar ve bölünmezlerdir.
- Bir elementin tüm atomlarının kütlesi ve diğer özellikleri aynı, diğer elementlerin atomlarından farklıdır.
- Kimyasal bir bileşik iki ya da daha fazla elementin basit bir oranda birleşmesi ile oluşur.
Atom Teorisi Temel Özellikleri
- Tüm maddeler atomdan yapılmıştır.
- Farklı cins atomlar farklı kütleleri vardır.
- Atom katı, sert ve içi dolu küre şeklindedir.
- Bir elementin atomları birbirinin aynısıdır.
- Atomlar parçalanamaz şekline atom modelini John Dalton açıklamıştır.
- Modern atom kuramı Dalton’un kuramına dayanıyor ancak bazı kısımları değiştirilmiştir.
- Atomun parçalandığını, elementlerin birbirinin aynı atomlardan değil, izotoplarının karışımından meydana geldiğini biliyoruz.
- Dalton’un atom teorisi kimyasal reaksiyonların açıklanmasına rağmen, maddenin anlaşılmasına ve atomun temel özelliklerinin ortaya çıkması oldukça büyük yararlar sağlamaktadır.
- Bu sebeple ilk olarak bilimsel atom teorisi olarak kabul ediliyor.
Dalton Atom Teorisi’ndeki Eksiklikler ve Hatalar
Yıllar sonra başka bilim adamları tarafında ortaya atılan John Dalton’un Atom teorisi hakkında yanlış bilinen gerçekleri gün yüzüne çıkarmışlardır. John Dalton’un yaptığı çalışmaları üzerinde yapılan değişiklikler ise;
- Bir elementin bütün atomları aynı özelliklere sahip değildir.
- John Dalton tarafından o dönemde nötron tanecikleri tespit edilemediği için izotop atomların farkına varılamadı.
- Elemente ait olan bütün atomların proton ve elektron sayısı aynı olmak zorundadır.
- Nötron sayısı farklı olsa da aynı elemente aittir, fakat farklı ise atomdur.
- Atomların içi dolu değildir. Aksine boşluklu yapıya sahip oluyorlar.
- Bilinen en küçük parçacık atom değildir.
- Günümüzde atom çekirdeğini oluşturan çok fazla çeşit var olduğu öne sürülmekte.
- Bir elementin atomları aynı olmadığı gibi, bir bileşiğin bütün molekülleri de aynı olmamaktadır.
- Atomlar çekirdek tepkimeleri sonucu parçalanabilirler.
- Atomlar parçalanamaz görüşüne ters düşen olaylardan bir ise atomların alfa ışıması yapması olmuştur.
Katlı Oranlar Kanunu
John Dalton’un Katlı oranlar kanunu, aralarında birden fazla bileşik ile oluşan elementler arasında, birinin sabit miktarıyla, birleşen diğer elementlerin miktarları arasında tam sayılarla söylenen orana katlı oranlar kanunu denir. Bu yasa 1804 yılında Kimyacı John Dalton tarafından bulunmuştur.1804 yılında John Dalton tarafından bulunan bu yasa , bileşiklerde elementler arasındaki kütle oranının korunmasına karşın ele aldığı bu yapı ve aynı elementlerin birbirleriyle birleştiklerinde farklı özellikler gösteren bileşikleri oluşturduğu gözlemlenmektedir.
Katlı oranlar kanunu örnek ile açıklayacak olursak;
Karbon dioksit ve karbon monoksit bileşiğini inceleyelim , bu bileşikte toplam 44 gram olan karbon dioksitte, 12 gram karbon ve 32 gram oksijen vardır.
Karbon monoksit bileşiğinin içinde ise 28 gramında ,12 gram karbon ve 16 gram oksijen vardır.
Her iki bileşikteki karbon miktarı 12 gramı olduğu için birinde 32 diğerinde 16 gram oksijen bulunuyor.
Birinci bileşikteki oksijen kütlesinin ikinci bileşiktekine oranı ise 32 : 16 = 2 dir.
Dalton ‘un Yaptığı çalışmaları Özetleyecek Olursak;
- Atom teorisi tüm maddelerin atomlar ve özelliklerini inceleyerek yeniden açıklamaya yönelik ilk girişimi olmuştur.
- Teorinin ilk bölüm açıklamasına göre, bütün maddeler daha küçük parçalara ayrılamayan atomlardan oluşuyor
- Teorinin ikinci bölüm açıklamasına göre, belirli bir elemente ait bütün atomlar kütle ve özellikleri açısından aynıdır.
- Üçüncü bölüm, bileşiklerin iki veya daha fazla atomun birleşmesinden meydana geldiğini söylemektedir.
- Teorinin dördüncü bölümünde ise kimyasal bir tepkimenin atomların yeniden düzenlemesi gerekli olduğunu belirlemektedir.
- Teorinin bazı bölümleri, atom altı parçacıkların ve izotopların bulunmasıyla beraber yeniden düzenlenmek durumunda kalmıştır.
- Dalton, teorisine göre kütlenin korunumu yasası ve sabit oranlar yasasına dayandırılmıştır.
