Basketbol, beş kişilik takım içerisinde topla ve elle oynanan zevkli sporlar arasında bulun bir takım oyunudur. Basketbol hakkında Basketbol nedir, nasıl oynanır, oyun kuralları ve faydaları gibi soruların cevabı için yazımızı okumaya devam edin.
İçindekiler
Basketbol Nedir?
Basketbol, dünya çapında popüler bir spor olarak karşımıza çıkmaktadır. James Naismith tarafından 1891 tarihinde ilk kez basketbol oynanmaya başlandığını söyleyebiliriz. Geçmiş dönemlerde beysbol oynayanların ve atletlerin antrenmanlarında tahtadan yapılmış olan sepetin içerisine topu sokmaya çalışırlarmış ancak günümüzde gelişerek spor olarak yapılmaya başlanmış ve oyun alanları da fazlasıyla gelişmiş bir hale gelmiştir. Profesyonel şekilde oynanan bir spor olarak karşımıza çıkmaktadır.
2 takımın karşı karşıya gelmesiyle oynanmaktadır. Her takım beş kişiden oluşması gerekmektedir. Basketbol maçı belirlenen sürenin ardından en fazla sayı yapan takımın kazanmış olacağını biliyoruz. Hakem, teknik komiser ve masa görevlileri tarafından kontrol edilerek disiplinli bir şekilde kontrol edilmektedir.
Basketbol Tarihçesi
Amerika Birleşik devletinin Massachusetts eyaletinde beden eğitimi öğretmenliği yapan James Naismit tarafından 1891 yılında ortaya çıkmış bulunmaktadır. Atlet ve beysbol takımlarının antrenman yapması amacıyla tahtadan sepetlere topun sokulmasıyla ortaya çıkmıştır. İlk zamanlar 7 kişilik iki takım ile 20 şer dakika üç devre olarak meydana gelmiştir. Oyunun amacı sepete sokulmak olduğu için sepet topu anlamına gelen basketbol ismini koymuşlardır.
Kısa süre sonra yaygınlaşarak bütün okullara, üniversiteler ve semtlerde bulunan jimnastik salonlarına kadar yaygın bir hale gelmiştir. Gençlerin basketbolu sevmesiyle birlikte basketbol şubeleri açmışlar ve takımlar kurmaya çalışmışlardır. Böylelikle Amerika’da en popüler oyun olarak oynanmıştır. Avrupa ilk olarak 1893 tarihinde bir jimnastik salonun da yapmışlardır. Birinci dünya savaşı sıralarında Amerikalı askerler Avrupalılara basketbolu öğreterek yaygınlaştırmayı başarmışlardır.
Basketbol hızlı bir şekilde gelişim göstermiştir. Avrupa da en gözde sporlar arasında bulunmaktadır. Amerika 1897 tarihinde erkekler için 1900 yılında bayanlar arasında milli basketbol şampiyonaları düzenlemiştir. Böylelikle ülke çapında da bu sporu tanıtarak popülerliğini arttırmış bulunmaktadır.
Amerikalıların milli sporu haline gelmiştir. 1913 tarihinde Uzakdoğu’da da karşılaşmalar yapılmaya başlanmıştır. Böylelikle birçok ülkede neredeyse tüm dünya basketbolu tanımış ve onlarda da sıklıkla oynanan oyunlar arasına girmiştir. Avrupa basketbol şampiyonası 1935 tarihinde başlamıştır. Aynı zamanda 2 yılda bir kere basketbol şampiyonası yapılmaktadır.
Basketbol Nasıl Oynanır?
Yazımızın başında basketbol ve basketbolun tarihçesinden kısaca bahsettik. Peki basketbol nasıl oynanır? Basketbol 10 kişilik bir oyundur. 10 kişi 2 gruba ayrılarak 5-5 şeklinde karşı karşıya gelmektedir. Her takımın 7 tane yedek oyuncuları bulunmaktadır. Oyun 10’ar dakikalık dört periyottan oluşmaktadır. Oyun süresi yaklaşık 40 dakika olarak belirlenmiştir. Oyun içerisinde oyunda olunmadığı zaman süre durdurulmaktadır. Böylelikle genellikle 45-50 dakikayı bulabilir hatta geçebilir.
Oyunun amacı topu rakip taraftaki potadan geçirerek sayı kazanmaya çalışmaktır. Tabi ki bunu yaparken kendi potamızı da korumamız gerekmekte ve karşı tarafın sayı yapmasına engel olmamız gerekmektedir. Oyun süresi bittiğinde hangi takım daha çok sayı yapmış ise o takım kazanmış demektir. Oyun berabere biterse uzatmalara kalabilmektedir. Oyunun en önemli kurallarından birisi top birisinin eline geçtiğinde 24 saniye içerisinde rakip tarafın potasına topu atmak zorundadır.
Basketbol Oyun Kuralları
- Basketbol hakem tarafından yönetilmektedir.
- Devre sonlarında saha seçimi yapılmaktadır. Misafir olan takım istediği sahayı seçme hakkına sahiptir.
- Ortada bulunan çizgide ve her iki takımdan birer oyuncu olmak üzere hava atışı ile oyun başlamaktadır. Hava atışı yapan oyuncular takım arkadaşlarının top verme çabası ile oyun eğlenceli bir hale gelmektedir.
- 10 dakika ve 4 periyottan oluşmaktadır. Berabere kalma durumunda maç uzatmalara kalmaktadır.
- Karşı tarafın potasının çevresinde bulunan oyuncunun eline top geçtiğinde 24 saniye içerisinde topu potaya atmak zorundadır. Bir de topu atar atmaz 8 saniye içerisinde kendi sahasına geçmesi gerekmektedir. Aksi durumlarda ise top kullanım hakkı rakip tarafa geçmektedir.
- Takımlar 5 kişiden oluşmasıyla birlikte sınırsız oyuncu değişikliği yapma hakkına sahiptir. Oyundan çıkan oyuncular faul hakkını tamamlamasıyla birlikte oyuna tekrardan girebilmektedir.
- Oyunda top ile şut atma, pas atma, top sürme gibi haklara sahip olmaktadırlar. Oyuncular top sürerken topu eline alıp durma hakkı bulunmamaktadır. Şut yapılarak kendi takımından birisine atması gerekmektedir.
- Başhakem ve yardımcı hakem olmak üzere 2 hakem bulunmaktadır.
- 54 faul yapan oyuncu oyundan atılmaktadır. Bu maçta bir kez daha girme hakkına sahip değildir. Ayrıca oyuncunun yaptığı fauller sadece kendisini değil takımı da etkilemektedir. 4 takım faul yapılma durumunda karşı rakip taraf serbest atış kullanabilme hakkını kazanmış olur.
- Hakemin düdüğünü çalmasıyla ya da sayı atışlarında oyun durmaktadır. Oyun içerisinde topun dışarı çıkması durumunda hakemin de istediği yerlerden oyuna başlanması gerekebilmektedir.
- Top potadan dönerse hakeme bağlı olarak oyun devam etmektedir. Ayrıca topunda dışarı çıkmaması durumunda ve saha çizgilerinin dışına çıkar ve oyuncular topu sahaya çevirebilirse de maç devam etmektedir.
- Üç sayı çizgisinin gerisinden yapılacak olan sayılar 3 sayı, üç sayı çizginin iç kısmından yapılan sayılar ise 2 sayı olarak haneye yazılmaktadır.
- Kural ihlali sayesinde kazanılan serbest atışlarda kazanılan sayı varsa bu da 1 sayı olarak haneye yazılmaktadır.
- Faullerden kaynaklı serbest atıştan sayı kazanılırsa 1 sayı halinde haneye eklenmektedir.
- Bireysel olarak yapılan kural ihlallerinde oyuncu cezalandırılacaktır. 3 saniyeden daha fazla pota içerisinde kalma durumu, top çizginin dışına çıkma durumu kural ihlallerine girmektedir. Aynı zamanda bunun gibi birçok kural ihlali bulunmaktadır. Bu tarz durumlar ile karşı karşıya kalındığında top rakip tarafa geçmektedir.
- Faul yapıldığında yerine göre ve nasıl yapıldığını göre serbest atış hakkı belirlenmektedir.
Basketbol’un Faydaları
Sosyal Açıdan Faydaları
- Takım ruhunu kazandırmaktadır.
- Takım içi yardımlaşma ve paylaşma öğretilmektedir.
- Oyunda sınırlara ve kurallara uymayı öğretilmektedir. Böylelikle daha dikkatli olmak ön plana çıkmaktadır.
- İletişim becerilerini geliştirmekte ve etkin olarak kullanımı sağlanmaktadır.
- Problem çözme kabiliyeti geliştirilir ve arttırılmaktadır.
- Rekabet duygusu artmaktadır. Ve rakibe saygı öğrenilmektedir.
- Özgüven kazanılmaktadır. Sorumluluk bilinci ön plana çıkmaktadır.
Fiziksel Açıdan Faydaları
- Spora olan kabiliyetlerinin ortaya çıkmasına ve gelişmesini sağlamaktadır.
- Atik ve esnek bir vücuda sahip olmasını sağlamaktadır.
- Beden güçlenecek ve dayanıklılığı artacaktır.
- Kemik ve kas gelişimini sağlamaktadır.
- Kalorinin fazla harcanmasından dolayı vücut her zaman formda kalmaktadır.
