İbn-i Sina Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Tam adı, Ebu Ali el-Hüseyin ibn-i Abdullah ibn-i sina el-Belhi olan İbn-i Sina, Samanoğulları sarayının maliye katiplerinden olan, saygın bilim adamı Abdullah Bin Sina’nın oğludur. Batıda ise Avicenna olarak bilinir. Özbekistan’ın Buhara yakınlarında olan Afşana kentinde 980 yılında doğmuştur. Ortaçağın Avrupası’nda da en önemli tıp bilgini sayılan İranlı bir Müslüman düşünürdür. Zekası olağanüstü olup 10 yaşındayken Kuran-ı Kerim’i ezberlemiştir.

Hayatı

Kuşyar adındaki bir hekimin yanında tıp eğitimi almıştır. Buhara’dayken babasından ve dönemin büyük bilginlerinden özel ders ve kaliteli bir eğitim almıştır. Üst düzey hafızası ona her zaman destek olmuştur. 14 yaşındayken öğretmenlerini geçmiştir. Edebiyat, matematik, felsefe ve tıp alanlarında engin bir birikimi oluşmuştur. 16 yaşına geldiğinde tıbba dönmüştür. Bilgileri öğrenmekle kalmamış ve yeni tedaviler de geliştirmiştir. 19 yaşındayken doktor unvanını alan Sina,  Ücret almadan hastalarını tedavi etmiştir. Samani hükümdarı olan Nuh Bin Mansur’un hastalığını tedavi etmesiyle, Buhara’da bulunan müthiş zengin kitaplıktan istediği gibi faydalanmasına müsaade edilmiştir.

Buradaki kitapları okuyarak daha derin bilgiler edinmiş ve düşünceleri de gelişmiştir. Dönemin en büyük hekimlerinden biri haline geldiğinde ise henüz 21 yaşındadır. Samani hanedanına, Gazneli Mahmud’un nokta koyması üzerine Harzem’e gitmişti. Düzensiz yaşayışı Gazneli Mahmud’u kızdırması üzerine Harzem’den de ayrılmıştır ve İran’ın güneydoğu Azerbaycan bölgesinde yer alan Irak-ı acem, Gürgen ve Rey’de dolaşmıştır.

Gezginlik yaptığı senelerde bazen hekimlik de yapmıştır. Sonrasında bir süre Hemedan’da Büveyhi Emiri Şemsü’d-Devle’nin vezirliğinde de bulunmuştur. Ancak siyasi sebeplerden hapsedilmiştir. Hapisten çıktıktan sonra düşmanlarından kurtulmak adına şehirden şehre gitmiştir.

Eserleri

• El-Kanun fi’t-Tıb, (“Hekimlik Yasası”)
• Kitabü’l-Necat, (“Kurtuluş Kitabı”)
• Risale fi-İlmü’l-Ahlak, (“Ahlak Konusunda Kitapçık”)
• İşarat ve’l-Tembihat, , (“Belirtiler ve Uyarılar”)
• Kitabü’ş-Şifa, (“Sağlık Kitabı”)

Günümüzde hala Paris Üniversitesi tıp öğrencileri, St. Germain Bulvarı yanında bulunan büyük konferans salonunda toplanırken iki kişinin duvarda asılmış büyük boy portresini görürler. Bu portreler İbni Sina ve Er Razi’nin dir.

En son İsfahan’da yer alan Kâkûyi Hükümdarı Alaü’d-Devle’nin sarayına girmiştir. 10 Temmuz 1036’da hükümdar ile birlikte çıktığı bir seferde İbn-i Sina midesi rahatsızlanarak Hemedan’da vefat etmiştir. En büyük yapıtlarından biri sağlık kitabı denilen Kitabu’ş-Şifa‘dır. İnsanlık tarihi boyunca tek bir kişi tarafından yazılmış en kapsamlı yapıt olması özelliği ile fizik, geometri, mantık, astronomi, matematik, müzik ve metafizik alanlarında dönemin tüm bilgilerini topladığı bir ansiklopedi şeklidir. En çok bilinen eseri olan, Hekimlik Yasası olarak bilinen el-Kanun fi’t-Tıb, Yunan hekimlerin tespitleri kadar kendi gözlem ve deneylerine kadar dayanan bir kaynak görevi görür. Hayatının son yıllarında ise özet olarak Kurtuluş Kitabı dediği Kita-bu’ş-Şifa’y Kitabu’n-Necat eserini yazmıştır. Aynı zamanda bunun da özeti olan Belirtiler ve Uyarılar yani İşarât ve’t-Tenbihât yapıtıyla da kendi felsefe sistemini en doğru şekilde dile getirmiştir.